Naam Vervaet - Van der Vaet

herkomst

De familienaam Vervaet is van Zeeuws-Vlaamse herkomst en is een samentrekking van de familienaam van der Vate en Van der Vaet. In oud-Nederlands betekent de toevoeging van een e na een klinker de verlenging van deze klinker. Vate, Vaet en Vaete zijn dus hetzelfde. Tot rond 1650 werden deze beide namen van der Vaet en Vervaet door elkaar gebruikt voor dezelfde personen. Nadien stabiliseerde de schrijfwijze Vervaet als de meest verspreide vorm. Slechts een kleine groep behield tot op heden de andere schrijfwijze van der Vaet of kreeg later deze schrijfwijze terug. Wellicht door de ingreep van een ijverige Nederlandse ambtenaar, onder meer in Middelburg, ontstond ook de variant Vervaat. Oude en verdwenen varianten zijn onder meer Vervaete, Vervaedt, Vaet, van der Vaedt, Vate, Vervate en van der Vaten .

Deze familienaam mag gerekend worden tot de oudste van ons taalgebied.
Reeds in 1169 komt de naam voor (in een Latijnse vorm) in een schenkingsnotitie aan de Gentse Sint-Pietersabdij. In dat jaar gaf Thomas van der Vate (de Vate) twaalf gemeten land gelegen tussen Moer en Lare aan de Sint-Pietersabdij.
Bij de getuigen vermeld in het document staan vijf familieleden: Thomas van der Vate, zijn zoon Willem, twee kleinzonen (Walter en Boudewijn) en Everard, de broer van Thomas.

Deze schenking mag gesitueerd worden in het poldergebied ten zuiden en westen van het huidige Terneuzen, in het Ambacht Assenede. Gezien de vermelding van de parochiepriester van Vremdijke (of Vroendycke) mogen we Thomas van der Vate in of rond deze parochie situeren die ten westen van het huidige Terneuzen lag. Zie oude kaart onderaan.
Een latere vermelding uit 1374 vinden we in Willemskerke in diezelfde omgeving (tussen Hoek en Terneuzen). Deze streek is echter door de vloedgolven van de 14de en 15de eeuw grotendeels verdwenen in wat men later de Braakman noemde (die ondertussen weer is ingepolderd).

De kans bestaat dat naamdragers van de Vate na de vloedgolven vertrokken zijn naar het Vlaamse binnenland. Tot op heden veronderstellen we dat de naam opnieuw verspreiding vindt vanuit Heusden in Oost-Vlaanderen. Er is vermelding van een naamgenoot in het Rente- en pachtboek uit 1339 van het Wenemaershospitiaal gesticht in 1323 aan het Veerleplein in Gent. Zie afbeelding rechts onderaan.
Dit hospitaal bezat in Heusden 16 gemeten (= iets meer dan 20 ha) grond ten NW (thans grondgebied Gentbrugge) waarop een jaarlijkse rente van 5 shellingen (= 60 groten) en een kip moest worden betaald. De pachters waren de burggraaf van Gent (12 groten), Jan van der Vate (1 groot), Jan den den Dorpe (4 groten en een kip), de weduwe van GHiselbert de Gruutere (4 groten), de dochter van Zeger Van Loevelde (22 groten) en Bernaerde van den Berghe (17 groten).
(bron: Stadsarchief Gent, Het Wenemaershospitaal te Gent, LXIX, 267, 3 v° 24 juni 1339)

Bert Vervaet, "Vervaet-Van der Vaet, namen met geschiedenis", Lochristi-Zaffelare 2011.